«ΠΕΡΙ ΧΩΡΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ». Κείμενο φιλοσοφικής αναζήτησης του Θεοφάνη Παυλίδη

ΠΕΡΙ ΧΩΡΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

Ως χώρος προσδιορίζεται η περιοχή ανάπτυξης μορφών και ύλης, ή ως το ανώτερο περίγραμμα προσδιοριζόμενου διαστήματος, ή όταν αυτό δεν υπάρχει, τότε ως χώρος ορίζεται ο γεωμετρικός τόπος των ακρότατων επιφανειών του πράγματος, ή των πραγμάτων (Αριστοτέλης, Prantl)

Κατά τον Πρωταγόρα ο χώρος διαχωρίζεται σε αισθητό, τον οποίον αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας και κατά τον Σωκράτη σε χώρο σκέψης, που γεννά λογική και η λογική έννοιες. Επομένως ο χώρος διακριτοποιείται σε έκταση με όρια (αισθητός χώρος) και σε έκταση χωρίς όρια (μη αισθητός χώρος). Ο χώρος με όρια, ο αισθητός, προσδιορίζεται σαφώς, από το περίγραμμα αυτών που ανιχνεύουμε με τις αισθήσεις μας (βλέπουμε, ακουμπάμε, οσφραίνουμε, ακούμε). Ο χωρίς όρια έκτασης χώρος είναι γέννημα του νου, ο οποίος όχι μόνο τον προσδιορίζει, αλλά τον μεταβάλλει, μετουσιώνει και μεταλλάσσει, ανάλογα με την εσωτερική σκέψη και ενόραση, που η νόηση εκάστου ανθρώπου ορίζει. Για το λόγο αυτό το αίσθημα ζωής στον κόσμο τον αισθητό, δηλαδή η κίνηση, το ορατό περίγραμμα πραγμάτων, κ.λ.π, αλλά και η σκέψεις, που σχετίζονται με τον αισθητό κόσμο, είναι για κάθε άνθρωπο προσδιορισμένο, με αποτέλεσμα ο χώρος αυτός να θεωρείται αντικειμενικός.

Ο άλλος, ο μη έχων όρια χώρος της σκέψης, δεν προσδιορίζεται ως ο γεωμετρικός τόπος ορατών σημείων, αλλά ως προϊόν της σκέψης. Στην πραγματικότητα ακόμη και ο αισθητός κόσμος του αντικειμενικού χώρου είναι δύσκολο να προσδιορισθεί. Για παράδειγμα είναι δυνατόν να προσδιορίσει κανείς τον αντικειμενικό χώρο του ορατού σύμπαντος, όταν το ίδιο το σύμπαν μεταβάλλεται και καταντά τελικά αφηρημένη χωρίς όρια έννοια; Πολύ περισσότερο είναι δυνατόν να έχουν όρια οι σκέψεις και οι έννοιες; Σε ποιόν χώρο κινούνται; Από που απορρέουν; Που βρίσκονται τα ακρότατα σημεία τους; Υπάρχουν γεωμετρικά όρια περιγράμματος τους; Σαφέστατα όχι.

Επομένως πως ο άνθρωπος, θεωρεί τον χώρο των ορίων του αισθητού κόσμου και μάλιστα του στενού δικού του οριοθετημένου χώρου, ως αντικειμενικό, ως πραγματικό, ως αληθή, όταν υπάρχει ο χωρίς όρια χώρος της νόησης, ο νοητός; Επομένως από ποιόν χώρο θα φύγει ο άνθρωπος, από τον αντικειμενικό του αισθητού φθαρτού κόσμου, όπου θα αφεθεί – επιστρέψει το έχον όρια σώμα του, ή από το νοητό της σκέψης; Και αν ο χώρος της σκέψης, με ανθρώπινα αντικειμενικά κριτήρια δεν υπάρχει, τότε η σκέψη, ο νους, πως θα πεθάνουν σε ένα χωρίς όρια χώρο; Μήπως τελικά όλες οι θρησκείες ακουμπούν και αναφέρονται σε αυτόν τον χώρο της σκέψης του νου, της ψυχής; Και αν είναι έτσι τότε μήπως η έννοια του παράδεισου, ή της κόλασης δεν είναι τίποτε άλλο παρά η μετάβαση, χωρίς πλέον το φθαρτό σώμα, που γεννήθηκε και έκλεισε τον κύκλο του στον αντικειμενικό αισθητό κόσμο, σε έναν μη αισθητό χωρίς όρια νοητό κόσμο; Μήπως τελικά ο μη αισθητός, μη αντικειμενικός χώρος, προκύπτει ως προσπάθεια του ανθρώπου να γεννήσει - βρει εκείνο τον μη αισθητό χώρο, όπου θα ακουμπήσει αιώνια, χωρίς χρόνο την ψυχή, τη σκέψη του; Επομένως  πιστεύω ότι όταν ο έχων αγαθή σκέψη άνθρωπος αποδράσει θα τοποθετηθεί – βρεθεί σε έναν νοητό χώρο αγαθότητας (η θρησκεία μας τον ονοματίζει παράδεισο) και ο έχων πονηρή σκέψη – νου τότε θα βρεθεί σε νοητό χώρο πονηρότητας (την  επονομαζόμενη κόλαση). Αλλά και εκεί η κάθε σκέψη, ο κάθε νους θα έχει ανάλογα με την πονηράδα, ή την αγαθότητα της ιδίας σκέψης, τον δικό του υποκειμενικό χώρο-κύκλο, ο οποίος τελικά θα είναι τελικά ο διαχρονικά αιώνια  πραγματικός αντικειμενικός.

Το μέγα ερώτημα επομένως που τίθεται είναι εμείς οι έλλογοι άνθρωποι από ποιόν χώρο προερχόμαστε; είμαστε αυτόνομοι και αυτοτελείς στη γη του αισθητού αντικειμενικού χώρου,  ή αποτελούμε επαναπροσδορισμένες εισαγωγές του όλου, ή μέρους – τμημάτων αγαθών, ή πονηρών σκέψεων, μικρότερων μη αντικειμενικών αισθητών χώρων; Αν ναι τότε γιατί μέσα μας ενυπάρχει ο αγαθός και ο κακός χωρίς όρια χώρος και πως επιδρούν οι δύο αυτοί χώροι της νόησης στα ερεθίσματα του υπαρκτού αντικειμενικού χώρου;

Σε αυτό το ερώτημα μόνο ο δημιουργός της σκέψης του νου, που την έντυσε με  σώμα και την έστειλε ως γενετήσια εκφορά, στον αισθητό μας αντικειμενικό κόσμο, μπορεί να απαντήσει. Μήπως ο δημιουργός ανεξάρτητα της ονομασίας, που ο άνθρωπος του έδωσε (Κοσμική ανάσα, Κινούν ακίνητο, Λόγος, Έν Παν, κ.λ.π των αρχαίων ελλήνων, ο Θεός της Χριστιανοσύνης, Ο Αλλάχ των Μωαμεθανών, ο Βούδας κ.λ.π) έχει λόγους κάθαρσις και επαναφοράς στο καθαρτήριο της ζωής του αισθητού αντικειμενικού χώρου της φθαρτής ζωής, πριν την είσοδο – επιστροφή του όλου, ή μέρους μιας πονηρής σκέψης; Μήπως  η κάθαρσις επιτελείται με συνεχείς μεταβάσεις από έναν χώρο σε άλλον και αυτοτιμωρίας και ίασις, μέσα από τη βίωση – τιμωρία του στον αισθητό κόσμο των πραγμάτων;

Μήπως τελικά οι βιώνουσες σε σώματα σκέψεις – νόες – ψυχές, αποσταλλόμενες στη γη, είναι βεβαρυμένες με σχετικήν πονηρίαν και αρετή εγκλωβισμένες σε αντίστοιχα σώματα στο φθαρτό γήϊνο κόσμο των ορίων του αντικειμενικού χώρου; Μήπως η αναζήτηση του βάσανου της ψυχής, με Ιώβιες πληγές, ή η εκφρασμένη σκληρότητά της σε ετούτον τον κόσμο, είναι το διαβατήριο μετάβασης από ένα νοητό χωρικό επίπεδο σε άλλο;

Τελικά ποιός ξέρει;

Ποιός μπορεί να λογάται ότι ξέρει;

Θεοφάνης  Παυλίδης