ΠΟΛΥ ΠΡΙΝ, ΛΙΓΟ ΜΕΤΑ, ΕΚΔ. ΤΟ ΔΟΝΤΙ, ΠΑΤΡΑ 2013
Από το pelop.gr 5
Ιουνίου 2013
Κώστας Λογαράς: «Γλώσσα σημαίνει ευρύτατη αντίληψη ζωής, πνευματική συγκρότηση, ωριμότητα συναισθηματική, δυνατότητα γόνιμου διαλόγου».
Συνέντευξη στην Κρίστυ Κουνινιώτη
Πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε το νέο του βιβλίο, όπου έχει συγκεντρώσει εβδομήντα -πολιτικού περιεχομένου- επιφυλλίδες του, οι οποίες έχουν δημοσιευθεί την περίοδο 1997-2012. Διαβάζοντάς τις κανείς, βλέπει να προβάλλουν μπροστά του όλα τα κακώς κείμενα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας που οδήγησαν στο σκοτεινό τούνελ με την απροσδιόριστη -χρονικά- έξοδο, το οποίο διασχίζουμε. «Πολύ πριν, λίγο μετά» ο συμπολίτης Κώστας Λογαράς κατέγραφε τους προβληματισμούς του. Σήμερα, μιλάει στην «ΠτΚ» για το στόχο του βιβλίου του αυτού, την πολιτική και τους πολιτικούς, την παιδεία και τη γλώσσα, τις ευθύνες και τα λάθη -ημών και των άλλων.
Εβδομήντα επιφυλλίδες, δημοσιευμένες την περίοδο 1997-2012, στα «Νέα», στο ηλεκτρονικό «Βήμα», στο Protagon.gr και στο περιοδικό «Διαβάζω» επιλέξατε για το «Πολύ πριν, λίγο μετά». Δεκαπέντε χρόνια, ένα σύστημα που «μπάζει» από παντού. Τι σας έκανε να συγκεντρώσετε σε βιβλίο τούτα τα κείμενά σας-πορτρέτο του λαού μας;
Θα ήμουν ευχαριστημένος αν οι διαπιστώσεις και οι προσωπικές μου ανησυχίες κάνουν τον αναγνώστη να προβληματιστεί. Στόχος μου είναι να αναστοχαστεί κανείς πάνω στις συλλογικές και τις ατομικές συμπεριφορές. Αν οι προβληματισμοί μου συμβάλουν στην απόκτηση μιας ελάχιστης αυτοσυνειδησίας, η έκδοση θα έχει πετύχει το σκοπό της.
(Άλλωστε είναι κείμενα δουλεμένα με τον τρόπο της λογοτεχνίας: Θέματα «λοξά» ιδωμένα, γλώσσα επεξεργασμένη και υποδόριο χιούμορ. Γι' αυτό και δεν υπάρχει ίχνος διδακτισμού στον δοκιμιακό μου λόγο).
Πρωτεύοντα ρόλο για την κοινωνική ευρυθμία δίνετε στη Γλώσσα. Στη δική μας κοινωνία, «Ο ιός της αγλωσσίας», βάσει της διάγνωσής σας, φοβάστε ότι «μας έχει διαβρώσει όλους». Υπάρχει, θεωρείτε, ισχυρό αντιβιοτικό για την εξόντωσή του;
Γλώσσα σημαίνει ευρύτατη αντίληψη ζωής, πνευματική συγκρότηση, ωριμότητα συναισθηματική, δυνατότητα γόνιμου διαλόγου. Υπάρχουν παράγοντες που διαβρώνουν, συστηματικά επί δεκαετίες τώρα, τη γλωσσική μας ικανότητα: Η ευτέλεια του τηλεοπτικού τοπίου, ο εκτοπισμός του λόγου από την εικόνα, η διαστρεβλωμένη γλώσσα της πολιτικής, η διάχυση της υποκουλτούρας. Το πρόβλημα της γλώσσας είναι πολιτισμικό και η αντιμετώπισή του μας ξεπερνάει. Το «αντιβιοτικό» έχει να κάνει με τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα, με την απαραίτητη αναθεώρηση αξιών που ως κοινωνία πρέπει να σκεφτούμε.
Κάνετε λόγο για την απαξίωση του σχολείου από τους μαθητές με συνέπεια να καταλήξει «ένα πουκάμισο αδειανό», για τις καταλήψεις, το αγεφύρωτο «πολιτισμικό κενό» μεταξύ δασκάλου και μαθητή, την αδυναμία της αλλαγής εκπαιδευτικού συστήματος, με αποτέλεσμα να «βγαίνουνε απροστάτευτες στη ζωή οι νέες γενιές», με «γύμνια πνευματική και ψυχική». Πιστεύετε ότι θα λυθεί ποτέ αυτό το πρόβλημα, και ποιος ο βαθμός ευθύνης των γονέων;
Κατ' αρχήν, το «Πολύ πριν, λίγο μετά» είναι ένα βιβλίο με πολιτικό περιεχόμενο, και το θέμα της Παιδείας είναι μία από τις 5 ενότητες (οι άλλες αφορούν την ατομική μας συμπεριφορά, την κοινωνική ζωή, διάφορα πρόσωπα που συνέτειναν ώστε να φτάσουμε στην κρίση και στο μνημόνιο).
Για να έρθω, όμως, στο ερώτημά σας, ναι η οικογένεια ασκεί αναμφισβήτητα αγωγή, αλλά η καλλιέργεια και η παιδεία έπρεπε να εμπεδώνεται στα σχολεία. Η συστηματική μετάγγιση της Γνώσης επαφίεται στη θεσμική Εκπαίδευση και την Πολιτεία. Ωστόσο, οι περισσότεροι των πολιτικών είναι άνθρωποι με μηδαμινό ενδιαφέρον για το μορφωτικό αγαθό. Αυτό δε δίνει ψήφους.
Μια και ο λόγος για την εκπαίδευση. Η αξιολόγηση των καθηγητών, που καταργήθηκε το '81, επανέρχεται -κάτι που μόνο ως θετικό μπορεί να κριθεί. Για την αξιολόγηση των μαθητών των Πειραματικών Σχολείων ποια η γνώμη σας;
Όσο πιο γρήγορα (και σωστά) εφαρμοστεί η αξιολόγηση τόσο πιο άμεσο θα είναι το αποτέλεσμα. Κι άλλο τόσο η αποκατάσταση του κύρους των Πειραματικών.
Η Εξουσία στα μάτια σας είναι μια «ανεπρόκοπη πατρόνα με ρόμπα λαμέ». Έλλειψη αισθητικής και πνευματικό έλλειμμα τα χαρακτηριστικά της. Οι δε πολιτικοί «σκορποχέρηδες, αδίστακτοι, ανίκανοι». Στις εξαιρέσεις, συγκαταλέγετε τον Κωστή Στεφανόπουλο, που πέτυχε ο λόγος του να γίνει «η φωνή του μέσου ανθρώπου». Τελικά, η πολιτική διαφθείρει ή οι περισσότεροι που αποφασίζουν να ασχοληθούν μαζί της ρέπουν στη διαφθορά; Κι αν ισχύει το δεύτερο, υπάρχει σωτηρία;
Όλοι έχουμε μερίδιο ευθύνης για τη χρεοκοπία της κοινωνίας, όμως οι πολιτικοί έχουν το μεγαλύτερο. Πρέπει να έχει κανείς αντιστάσεις μέσα του γερές, κοινωνική συνείδηση, λαϊκό ήθος -λαϊκό ήθος, λέω, όχι φτηνό λαϊκισμό και κυρίως να διαπνέεται από μια αίσθηση ευθύνης για να μπορέσει να αντισταθεί στη διάβρωση της εξουσίας. Ο Κωστής Στεφανόπουλος υπήρξε μια εμβληματική φυσιογνωμία -υπάρχουν, βέβαια, και κάποιοι ακόμα.
Το μόνο ανάχωμα απέναντι σε ανάξιους πολιτικούς (που εμείς ψηφίζουμε) και σε καπηλευτές της εξουσίας, αποτελεί η εξυγίανση των θεσμών και η απαρέγκλιτη τήρηση των νόμων· η απόδοση ευθυνών και η παραδειγματική τιμωρία της πολιτικής φαυλότητας. Λύση δε μπορεί να είναι η εκδίκηση και η καταφυγή σε ακραία μορφώματα.
Κλείνετε με ένα κείμενο που έχει μυρωδιές Ελλάδας, υπό τον τίτλο «Όσα ξεφεύγουν από το ΔΝΤ…». Κάποια πράγματα παραμένουν «αλώβητα», γράφατε τότε (2010). Ενώ το 2012, σε άλλο σας κείμενο, χαρακτηρίζατε την κρίση «τύχη αγαθή», αφού μέσω αυτής πέφτουν τα «προσωπεία φαυλότητας». Εν έτει, πλέον, 2013, πως βλέπετε να εξελίσσεται η πορεία της «ασθενούς» χώρας;
Φοβάμαι ότι αρνούμαστε να κουβεντιάσουμε το «πώς» και το «γιατί» φτάσαμε ως εδώ. Δε θέλουμε να δούμε την πραγματικότητα και επιρρίπτουμε ευθύνες στους «έξω». Όχι πως δεν έχουνε κι αυτοί ευθύνες, όμως αν δεν εντοπίσουμε τα δικά μας λάθη, δεν πρόκειται να βγούμε από τη δίνη στην οποία έχουμε περιέλθει. Θα χωθούμε ξανά στο ίδιο τρόκολο. Κι όσο οι παλιές νοοτροπίες εξακολουθούν να υφίστανται, σχέσεις πελατειακές, διαπλοκές και κοινωνικές ανισότητες, καμία ουσιαστική αλλαγή δεν πρόκειται να γίνει.
-Tι αγαπά και τι τον θλίβει στην Πάτρα: «Είναι θλιβερή η αποδυνάμωση της Πάτρας στον πολιτικό-πολιτιστικό χάρτη της χώρας. Απ' την άλλη αγαπάω αυτήν την πόλη, το παρελθόν της, τους ήχους της, τους δρόμους της. Τη θάλασσά της. Όλες τις σκοτεινές και φανερές πλευρές της».
-Μια εικόνα που τον γαληνεύει: «Ο τρόπος που ένα ερωτευμένο κορίτσι γυρίζει το βλέμμα του -φωτεινό, γεμάτο χάρη- να κοιτάξει το αγόρι της καθώς βαδίζουνε στο δρόμο, με βεβαιώνει πάντα για τη συνέχιση της ζωής».
-Ο μεγαλύτερός του φόβος; «Η μισαλλοδοξία και η άγνοια της Ιστορίας. Που μπορεί να αλλοιώσει συνειδήσεις, να εμποτίσει μια κοινωνία με νεοναζιστικές αντιλήψεις και να την τινάξει στον αέρα».
-Οι συμπεριφορές που τον φτάνουν στα όριά του είναι «αυτές που προδίδουν έναν υφέρποντα φασισμό. Συμπεριφορές μικρονοϊκές ελληναράδων που ανάγουν το προσωπικό τους συμφέρον σε υπέρτατη αξία».
-Αν η Ελλάδα είχε μορφή γυναικεία, τι χαρακτηριστικά θα της έδινε; «Θα ήταν η επιτομή της λιτότητας. Η απροσποίητη αρχοντιά, η παραδοσιακή δοτικότητα. Με επίγνωση της πραγματικής της εικόνας και της ύπαρξής της» απαντά.
-Έχει γράψει ποίηση, μυθιστόρημα, δοκίμιο, θεατρικό έργο. Έχει σε κάποιο εξ αυτών ιδιαίτερη προτίμηση; «Όλα έχουν γραφεί με μεράκι και εξοντωτική εργασία. Ίσως το διήγημα μου πάει περισσότερο. (Ετοιμάζω μια έκδοση από τον Γαβριηλίδη, φθινόπωρο)» λέει.
Κώστας Λογαράς: «Γλώσσα σημαίνει ευρύτατη αντίληψη ζωής, πνευματική συγκρότηση, ωριμότητα συναισθηματική, δυνατότητα γόνιμου διαλόγου».
Συνέντευξη στην Κρίστυ Κουνινιώτη
Πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε το νέο του βιβλίο, όπου έχει συγκεντρώσει εβδομήντα -πολιτικού περιεχομένου- επιφυλλίδες του, οι οποίες έχουν δημοσιευθεί την περίοδο 1997-2012. Διαβάζοντάς τις κανείς, βλέπει να προβάλλουν μπροστά του όλα τα κακώς κείμενα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας που οδήγησαν στο σκοτεινό τούνελ με την απροσδιόριστη -χρονικά- έξοδο, το οποίο διασχίζουμε. «Πολύ πριν, λίγο μετά» ο συμπολίτης Κώστας Λογαράς κατέγραφε τους προβληματισμούς του. Σήμερα, μιλάει στην «ΠτΚ» για το στόχο του βιβλίου του αυτού, την πολιτική και τους πολιτικούς, την παιδεία και τη γλώσσα, τις ευθύνες και τα λάθη -ημών και των άλλων.
Εβδομήντα επιφυλλίδες, δημοσιευμένες την περίοδο 1997-2012, στα «Νέα», στο ηλεκτρονικό «Βήμα», στο Protagon.gr και στο περιοδικό «Διαβάζω» επιλέξατε για το «Πολύ πριν, λίγο μετά». Δεκαπέντε χρόνια, ένα σύστημα που «μπάζει» από παντού. Τι σας έκανε να συγκεντρώσετε σε βιβλίο τούτα τα κείμενά σας-πορτρέτο του λαού μας;
Θα ήμουν ευχαριστημένος αν οι διαπιστώσεις και οι προσωπικές μου ανησυχίες κάνουν τον αναγνώστη να προβληματιστεί. Στόχος μου είναι να αναστοχαστεί κανείς πάνω στις συλλογικές και τις ατομικές συμπεριφορές. Αν οι προβληματισμοί μου συμβάλουν στην απόκτηση μιας ελάχιστης αυτοσυνειδησίας, η έκδοση θα έχει πετύχει το σκοπό της.
(Άλλωστε είναι κείμενα δουλεμένα με τον τρόπο της λογοτεχνίας: Θέματα «λοξά» ιδωμένα, γλώσσα επεξεργασμένη και υποδόριο χιούμορ. Γι' αυτό και δεν υπάρχει ίχνος διδακτισμού στον δοκιμιακό μου λόγο).
Πρωτεύοντα ρόλο για την κοινωνική ευρυθμία δίνετε στη Γλώσσα. Στη δική μας κοινωνία, «Ο ιός της αγλωσσίας», βάσει της διάγνωσής σας, φοβάστε ότι «μας έχει διαβρώσει όλους». Υπάρχει, θεωρείτε, ισχυρό αντιβιοτικό για την εξόντωσή του;
Γλώσσα σημαίνει ευρύτατη αντίληψη ζωής, πνευματική συγκρότηση, ωριμότητα συναισθηματική, δυνατότητα γόνιμου διαλόγου. Υπάρχουν παράγοντες που διαβρώνουν, συστηματικά επί δεκαετίες τώρα, τη γλωσσική μας ικανότητα: Η ευτέλεια του τηλεοπτικού τοπίου, ο εκτοπισμός του λόγου από την εικόνα, η διαστρεβλωμένη γλώσσα της πολιτικής, η διάχυση της υποκουλτούρας. Το πρόβλημα της γλώσσας είναι πολιτισμικό και η αντιμετώπισή του μας ξεπερνάει. Το «αντιβιοτικό» έχει να κάνει με τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα, με την απαραίτητη αναθεώρηση αξιών που ως κοινωνία πρέπει να σκεφτούμε.
Κάνετε λόγο για την απαξίωση του σχολείου από τους μαθητές με συνέπεια να καταλήξει «ένα πουκάμισο αδειανό», για τις καταλήψεις, το αγεφύρωτο «πολιτισμικό κενό» μεταξύ δασκάλου και μαθητή, την αδυναμία της αλλαγής εκπαιδευτικού συστήματος, με αποτέλεσμα να «βγαίνουνε απροστάτευτες στη ζωή οι νέες γενιές», με «γύμνια πνευματική και ψυχική». Πιστεύετε ότι θα λυθεί ποτέ αυτό το πρόβλημα, και ποιος ο βαθμός ευθύνης των γονέων;
Κατ' αρχήν, το «Πολύ πριν, λίγο μετά» είναι ένα βιβλίο με πολιτικό περιεχόμενο, και το θέμα της Παιδείας είναι μία από τις 5 ενότητες (οι άλλες αφορούν την ατομική μας συμπεριφορά, την κοινωνική ζωή, διάφορα πρόσωπα που συνέτειναν ώστε να φτάσουμε στην κρίση και στο μνημόνιο).
Για να έρθω, όμως, στο ερώτημά σας, ναι η οικογένεια ασκεί αναμφισβήτητα αγωγή, αλλά η καλλιέργεια και η παιδεία έπρεπε να εμπεδώνεται στα σχολεία. Η συστηματική μετάγγιση της Γνώσης επαφίεται στη θεσμική Εκπαίδευση και την Πολιτεία. Ωστόσο, οι περισσότεροι των πολιτικών είναι άνθρωποι με μηδαμινό ενδιαφέρον για το μορφωτικό αγαθό. Αυτό δε δίνει ψήφους.
Μια και ο λόγος για την εκπαίδευση. Η αξιολόγηση των καθηγητών, που καταργήθηκε το '81, επανέρχεται -κάτι που μόνο ως θετικό μπορεί να κριθεί. Για την αξιολόγηση των μαθητών των Πειραματικών Σχολείων ποια η γνώμη σας;
Όσο πιο γρήγορα (και σωστά) εφαρμοστεί η αξιολόγηση τόσο πιο άμεσο θα είναι το αποτέλεσμα. Κι άλλο τόσο η αποκατάσταση του κύρους των Πειραματικών.
Η Εξουσία στα μάτια σας είναι μια «ανεπρόκοπη πατρόνα με ρόμπα λαμέ». Έλλειψη αισθητικής και πνευματικό έλλειμμα τα χαρακτηριστικά της. Οι δε πολιτικοί «σκορποχέρηδες, αδίστακτοι, ανίκανοι». Στις εξαιρέσεις, συγκαταλέγετε τον Κωστή Στεφανόπουλο, που πέτυχε ο λόγος του να γίνει «η φωνή του μέσου ανθρώπου». Τελικά, η πολιτική διαφθείρει ή οι περισσότεροι που αποφασίζουν να ασχοληθούν μαζί της ρέπουν στη διαφθορά; Κι αν ισχύει το δεύτερο, υπάρχει σωτηρία;
Όλοι έχουμε μερίδιο ευθύνης για τη χρεοκοπία της κοινωνίας, όμως οι πολιτικοί έχουν το μεγαλύτερο. Πρέπει να έχει κανείς αντιστάσεις μέσα του γερές, κοινωνική συνείδηση, λαϊκό ήθος -λαϊκό ήθος, λέω, όχι φτηνό λαϊκισμό και κυρίως να διαπνέεται από μια αίσθηση ευθύνης για να μπορέσει να αντισταθεί στη διάβρωση της εξουσίας. Ο Κωστής Στεφανόπουλος υπήρξε μια εμβληματική φυσιογνωμία -υπάρχουν, βέβαια, και κάποιοι ακόμα.
Το μόνο ανάχωμα απέναντι σε ανάξιους πολιτικούς (που εμείς ψηφίζουμε) και σε καπηλευτές της εξουσίας, αποτελεί η εξυγίανση των θεσμών και η απαρέγκλιτη τήρηση των νόμων· η απόδοση ευθυνών και η παραδειγματική τιμωρία της πολιτικής φαυλότητας. Λύση δε μπορεί να είναι η εκδίκηση και η καταφυγή σε ακραία μορφώματα.
Κλείνετε με ένα κείμενο που έχει μυρωδιές Ελλάδας, υπό τον τίτλο «Όσα ξεφεύγουν από το ΔΝΤ…». Κάποια πράγματα παραμένουν «αλώβητα», γράφατε τότε (2010). Ενώ το 2012, σε άλλο σας κείμενο, χαρακτηρίζατε την κρίση «τύχη αγαθή», αφού μέσω αυτής πέφτουν τα «προσωπεία φαυλότητας». Εν έτει, πλέον, 2013, πως βλέπετε να εξελίσσεται η πορεία της «ασθενούς» χώρας;
Φοβάμαι ότι αρνούμαστε να κουβεντιάσουμε το «πώς» και το «γιατί» φτάσαμε ως εδώ. Δε θέλουμε να δούμε την πραγματικότητα και επιρρίπτουμε ευθύνες στους «έξω». Όχι πως δεν έχουνε κι αυτοί ευθύνες, όμως αν δεν εντοπίσουμε τα δικά μας λάθη, δεν πρόκειται να βγούμε από τη δίνη στην οποία έχουμε περιέλθει. Θα χωθούμε ξανά στο ίδιο τρόκολο. Κι όσο οι παλιές νοοτροπίες εξακολουθούν να υφίστανται, σχέσεις πελατειακές, διαπλοκές και κοινωνικές ανισότητες, καμία ουσιαστική αλλαγή δεν πρόκειται να γίνει.
-Tι αγαπά και τι τον θλίβει στην Πάτρα: «Είναι θλιβερή η αποδυνάμωση της Πάτρας στον πολιτικό-πολιτιστικό χάρτη της χώρας. Απ' την άλλη αγαπάω αυτήν την πόλη, το παρελθόν της, τους ήχους της, τους δρόμους της. Τη θάλασσά της. Όλες τις σκοτεινές και φανερές πλευρές της».
-Μια εικόνα που τον γαληνεύει: «Ο τρόπος που ένα ερωτευμένο κορίτσι γυρίζει το βλέμμα του -φωτεινό, γεμάτο χάρη- να κοιτάξει το αγόρι της καθώς βαδίζουνε στο δρόμο, με βεβαιώνει πάντα για τη συνέχιση της ζωής».
-Ο μεγαλύτερός του φόβος; «Η μισαλλοδοξία και η άγνοια της Ιστορίας. Που μπορεί να αλλοιώσει συνειδήσεις, να εμποτίσει μια κοινωνία με νεοναζιστικές αντιλήψεις και να την τινάξει στον αέρα».
-Οι συμπεριφορές που τον φτάνουν στα όριά του είναι «αυτές που προδίδουν έναν υφέρποντα φασισμό. Συμπεριφορές μικρονοϊκές ελληναράδων που ανάγουν το προσωπικό τους συμφέρον σε υπέρτατη αξία».
-Αν η Ελλάδα είχε μορφή γυναικεία, τι χαρακτηριστικά θα της έδινε; «Θα ήταν η επιτομή της λιτότητας. Η απροσποίητη αρχοντιά, η παραδοσιακή δοτικότητα. Με επίγνωση της πραγματικής της εικόνας και της ύπαρξής της» απαντά.
-Έχει γράψει ποίηση, μυθιστόρημα, δοκίμιο, θεατρικό έργο. Έχει σε κάποιο εξ αυτών ιδιαίτερη προτίμηση; «Όλα έχουν γραφεί με μεράκι και εξοντωτική εργασία. Ίσως το διήγημα μου πάει περισσότερο. (Ετοιμάζω μια έκδοση από τον Γαβριηλίδη, φθινόπωρο)» λέει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου